Meegemaakt – ‘Ik denk dat de patiënt een Tony Chocolonely consult heeft’

“Ik vind altijd: je moet serieus zijn als het moet, maar je moet ook kunnen lachen om de dingen die gebeuren. Ik denk dat het heel Brabants is om dat af en toe te doen. Je maakt met verstandelijk beperkte patiënten van alles mee.

Complexe patiënten

Zo werd ik een keer gebeld over een vrij jonge patiënte met een licht verstandelijke beperking met complexe buikproblematiek. De verzorging had een klysma geplaatst, maar kon de klysmaslang niet terugtrekken. Om een of andere reden had een verzorgende een stukje van de slang afgeknipt. Ik ging erheen en kon de klysmaslang nergens vinden. Niet in de patiënt, niet in het bed, niet op de grond. Ik heb de hele kamer binnenstebuiten gekeerd. De conclusie was dat de slang mogelijk naar binnen geschoven was. Ik heb dat nog nooit meegemaakt.
Ik belde met de specialisten van de ziekenhuizen waar ze bekend was. Maar al snel merkte ik dat zij niet zo happig waren op een licht verstandelijk beperkte, complexe patiënt. Dat gebeurt helaas vaker, dat we met specialisten moeten strijden om een behandeling voor elkaar te krijgen. Vanwege de risico’s, maar het kost veel mensen ook meer moeite om deze mensen als volwaardig mens te zien. Deze chirurg verzekerde me wel dat het geen kwaad kon als de klysmaslang in de patiënt was achtergebleven. Ik heb de patiënt pijnstilling gegeven en aangegeven dat ze de volgende dag naar de poli moest. Ik weet niet hoe dat is afgelopen. Maar dat was echt een medTzorg-casus waarvan ik dacht ‘wat kom ik nou toch tegen’.

Soms sta je er ook van te kijken hoe mensen met een verstandelijke handicap door kunnen gaan. Zij kunnen bij wijze van spreken hun heup gebroken hebben en er toch mee doorlopen. Hun pijnperceptie is anders. Je kunt enkel in het gedrag een verandering zien, omdat ze het vaak niet kunnen vertellen. Dat maakt het soms lastig om de klachten goed in te schatten. Soms ben je er daarom pas laat bij.

Ik heb ook wel eens het idee dat hun lijf soms anders werkt. Ik was een keer op huisbezoek bij een verstandelijk beperkte patiënt die waarschijnlijk een overdosis morfine had gehad. Om dat te testen gaf ik een klein beetje antidotum. Als het goed is werkt dat een paar minuutjes en komt de patiënt weer bij. Deze patiënt kwam ook bij, maar door haar syndroom of een andere leverwerking brak dat middel niet af, waardoor de morfine niet meer werkte en ze een paar uur vreselijke pijn had. Dat is balen. Het is echt geneeskunde op maat.

Grappige versprekingen

Ik kan enorm lol hebben om de versprekingen die je soms hoort. Ik had bijvoorbeeld een patiënte met een licht verstandelijke handicap die ervan overtuigd was dat ze ‘Groningse hoofdpijn’ had. Chronische hoofdpijn dus, maar dan net anders. Ook frambozenbenen (trombosebenen) of 1 april-pillen (enalapril) komen regelmatig langs.

Heel grappig vond ik ook een uitspraak van een verzorgende die me belde over een bewoner. ‘Dokter’, zei ze, ‘ik denk dat de patiënt een Tony Chocolonely-consult heeft’. Wat heeft hij? O wacht, dacht ik toen, ze bedoelt een tonisch-clonisch insult. Dat soort dingen maken het heel leuk.

Ook sprak ik een keer een licht verstandelijk gehandicapte, wat theatrale man. We bespraken zijn somberheid. Hij wilde er eigenlijk niet aan. Het kwam door de bovenbuurman, de pillen die hij nam en zijn benen die het niet goed deden. Hij was niet somber en hoefde niet naar een psycholoog, zei hij. Voor de zekerheid wilde ik het toch uitvragen en vroeg of hij wel eens aan de dood dacht of eraan dacht er een eind aan te maken. Hij keek me aan en zei: ‘nou dokter, daar hoef je echt niet bang voor te zijn. Zelfmoord, dat is wel het laatste dat ik doe.’ Hij bedoelde het niet als grapje, maar ik moest wel lachen. Hij ook, toen ik uitlegde dat zelfmoord voor de meeste mensen inderdaad het laatste is wat ze doen. Het maakte het gesprek meteen een stuk ontspannener.

Mensen voor wie je op moet komen

Licht verstandelijk gehandicapten liggen me wel. Het zijn mensen die het leven een beetje overkomt. Mensen voor wie je op moet komen, die zelf niet altijd de juiste wegen weten te vinden. En de ANW-diensten passen goed bij me. Ik ben niet zo van het plannen, maar ben wel een goede reactieve dokter. Ik vind het niet erg om om twee uur ’s nachts gebeld te worden met een vraag, dan kan ik snel schakelen. Het is een beetje puzzelen, out-of-the-box-denken. Je moet veel zelf verzinnen. Dan ben je voor mijn gevoel echt aan het dokteren. Ik doe het met plezier.“

Scholing “Herken een Lichtverstandelijke Beperking”

Ben je geïnteresseerd in dit onderwerp?
Het medTzorg Expertisecentrum biedt een gevarieerd onderwijsprogramma met geaccrediteerde scholingen. Met onderwerpen die toegespitst zijn op de eerstelijnszorg aan mensen die verblijven in instellingen van DJI (Dienst Justitiële Inrichtingen) en WLZ (wet langdurige zorg) instellingen.

Op 14 maart 2024 vindt de geaccrediteerde scholing “Herken een Lichtverstandelijke Beperking” plaats in Zwolle. Lees meer over de inhoud en schrijf je in via: Accreditatiescholing LVB herkennen met SCIL methode – medTzorg.

Tekst door Anne Doelman