Interview – Lilou Fibbe-Reitsma

Tijdens haar opleiding tot huisarts zag Lilou Fibbe-Reitsma op congressen wel eens een standje van medTzorg. Het werk voor die organisatie hield ze in haar achterhoofd. “Het leek me leuk om ook iets anders te doen dan normale huisartsenzorg.” Meteen na haar opleiding voegde ze de daad bij het woord: ze ging aan de slag in het Justitieel Centrum voor Somatische Zorg in Scheveningen, naast haar werk als waarnemer in huisartsenpraktijken.

Justitieel Centrum voor Somatische Zorg

Vroeger was het Justitieel Centrum voor Somatische Zorg (JCvSZ) in Scheveningen nog een echt justitieel ziekenhuis, waar operaties werden uitgevoerd. Dat is het inmiddels niet meer. Nu komen gedetineerden er terecht als ze nazorg nodig hebben na een ingreep in een ziekenhuis, als ze moeten revalideren of 24 uurs-zorg nodig hebben. Ook pas bevallen gedetineerde vrouwen en hun baby, oudere patiënten die verpleeghuiszorg nodig hebben en gedetineerden die moeten afkicken van hun GHB-verslaving komen in het JCvSZ.

“Een heel gevarieerde groep dus,” zegt Lilou Fibbe-Reitsma. Zij werkt sinds twee jaar als huisarts in het centrum. Het werk is niet alleen anders dan normaal huisartsenwerk, het werk verschilt ook van dat in andere detentiecentra. Fibbe: “Je houdt er als huisarts geen spreekuur, maar hebt meer een supervisiefunctie over de basisartsen die er werken.” In het centrum werken vijf huisartsen en vijf basisartsen. De basisartsen doen de dagelijkse zorg over de drie zalen. De begeleidende huisartsen doen elke week een grote visite en stellen het beleid in: zowel medisch als qua organisatie. Dat wil overigens niet zeggen dat de huisarts enkel manager is, zegt Fibbe. “Het is ander patiëntencontact dan je zou hebben in de spreekkamer, maar je weet van alle patiënten precies wat er speelt.” Bovendien hebben de huisartsen veel overleg: zowel met andere disciplines als met collega’s uit andere detentiecentra. “Die bellen ons regelmatig om te overleggen over een patiënt, over een vraagstuk, met de vraag of een patiënt naar ons kan komen. Dat sparren is heel leuk.”

Psychiatrie

Fibbe had al tijdens haar opleiding tot huisarts het idee dat ze niet enkel in een huisartspraktijk wilde werken. Ze zag medTzorg wel eens op congressen en die organisatie onthield ze. Na haar opleiding tot huisarts informeerde ze of ze ergens plek hadden. Het Justitieel Centrum voor Somatische Zorg was niet alleen dicht bij haar huis, de patiëntenpopulatie trok haar ook aan. “Het zijn niet de gemiddelde patiënten die je in een praktijk ziet. Het zijn vaak de kwetsbaren die hier terechtkomen. Daar heb ik een beetje een zwak voor. Soms hebben mensen zo veel meegemaakt in hun leven dat je je afvraagt ‘hoe had je hier níet terecht kunnen komen’. Ik vind het mooi als ik toch iets voor hen kan betekenen of een bepaalde band met de patiënten krijg, als ik als arts of persoon soms iemand beter kan maken. Niet alleen medisch, maar ook als mens.” Fibbe werkte hiervoor in de psychiatrie, met verstandelijk beperkte mensen en vindt verslavingszorg heel interessant. Dat werk komt goed van pas. “Bij gedetineerden is het vaak een combinatie van die pakketjes.”

In het centrum liggen patiënten vaak op zaal of in een ziekenhuisbed in een aparte cel. Die ziekenhuissetting maakt dat Fibbe wel eens vergeet dat de patiënten gedetineerd zijn. “Als arts heb je snel het idee dat je met een patiënt bezig bent. Daardoor verlies je soms de veiligheid een beetje uit het oog. Maar gelukkig helpen de penitentiair inrichtingswerkers (PIW’ers) je daaraan herinneren.” Het heeft nog nooit een onveilige situatie opgeleverd. “Ik heb me altijd veilig gevoeld. Helemaal in het begin was ik er heel bleu in. Dan kwam ik bij een grote vent in de cel die net was opgepakt en GHB had gebruikt en wilde ik een heel lichamelijk onderzoek gaan doen. Dan zei de PIW’er ‘dat is misschien niet helemaal verstandig, want hij was net nog heel agressief’. Maar dat leer je vanzelf. Welke positie in de kamer kies je, hoe ga je het gesprek aan; je voelt het zelf ook wat beter aan.”

Sommige situaties of gedetineerden zijn haar wel extra bijgebleven. “Soms is het gedrag van een gedetineerde heel heftig. Dat doet wat met de hele groep: niet alleen met het medisch personeel, maar ook met het ‘blauwe stukje’, de PIW’ers dus. Je bent natuurlijk erg met elkaar verbonden. Soms heeft iemand veel invloed op het hele team, bijvoorbeeld door manipulerend gedrag.”

Management

Fibbe heeft in dit werk veel geleerd, niet alleen op het gebied van veiligheid en gedrag, maar ook op managementgebied. De zorg in het JCSZ werd twee jaar geleden overgenomen door medTzorg. Daarvoor hadden huisartsen nog geen supervisiefunctie, maar werkten er enkel basisartsen. Toen Fibbe begon, was ook nog niet geheel duidelijk hoe haar baan eruit zou komen te zien. Fibbe: “Dat vond ik heel leuk, dat we als huisartsen mochten meedenken over de invulling.” Fibbe en haar collega’s hebben veel overleg gehad en protocollen geschreven. “Dat managementstukje vond ik heel leuk om te doen. Het is ook een mooie combinatie naast mijn werk als waarnemer bij huisartspraktijken.”

Ook leerde Fibbe over het GHB-protocol, omdat in het JCvSZ gedetineerden afkicken met medisch GHB. Daarnaast wil ze graag de opleiding tot Justitieel Geneeskundige doen. “Ik vind het een heel leuk vak en deze opleiding lijkt me wel wat toevoegen als je binnen detentie werkt.” Dat werk wil ze dan ook graag blijven doen. Niet meer bij het JCvSZ, omdat ze binnenkort van Den Haag naar Amersfoort verhuist. Maar ook daar wil ze graag weer een andersoortige baan naast haar gewone huisartsenwerk. “Er zijn in die regio ook banen via medTzorg, zag ik al. Ik denk ook aan werken in een asielzoekerscentrum, als straatarts of in de verslavingszorg. In ieder geval werk met patiënten waarvoor je echt even je best moet doen om contact te krijgen. Er is niet zomaar vertrouwen. Ik vind het leuk als het uiteindelijk lukt om ook met zulke patiënten iets op te bouwen.”

Lilou werkt in Justitieel Centrum voor Somatische Zorg (JCvSZ) in Scheveningen, als waarnemer in huisartsenpraktijken en is sinds 2023 medewerker Expertisecentrum medTzorg.

Interview door Anne Doeleman