Interview – De randen van de huisartsengeneeskunde in een PI

Michiel van Rens werkte eerder als repatriëringsarts en als huisarts op een cruise met ouderen. Momenteel combineert hij zijn werk in een huisartsenpraktijk met werk op een legerbasis en in een penitentiaire inrichting. Uiteindelijk wil hij zich vestigen als huisarts, maar voorlopig werkt hij graag nog op bijzondere plekken. “De spanning interesseert me.”

Toen Michiel van Rens tweeënhalf jaar geleden zijn opleiding tot huisarts afrondde, wilde hij zich nog niet direct vestigen. “Ik zoek de randen van de huisartsengeneeskunde op en wil het kader zo breed mogelijk houden.” Zo begon hij via medTzorg bij de penitentiaire inrichting (PI) in Roermond.

De spanning van het werk bij de PI  trekt hem aan, maar Van Rens heeft nog een belangrijkere drijfveer: “Ik ben van mening dat gedetineerden een lagere kans op recidivering hebben als je ze medisch goed begeleidt. Een slechtere gezondheid in de gevangenis ligt op de loer. Gedetineerden eten hun maaltijd niet altijd op en er wordt veel fastfood genuttigd. Ze zijn bovendien veel op cel en hebben daardoor minder beweging dan buiten. Dan is de neiging om lak aan de maatschappij te hebben groter en dat verhoogt weer de kans op problemen buiten.”

Dikkere matras

Van Rens werkt elke week één dag in de PI. Hij houdt spreekuur en begeleidt gedetineerden met verslaving en andere medische zaken. Vooral wil hij een luisterend oor bieden aan gedetineerden.  “In de gevangenis moeten ze letterlijk hun mannetje staan. Nieuwe gedetineerden komen soms met veel bombarie binnen; met een missie. Er zijn naast de vele hulpvragen ook gedetineerden die iets gedaan willen krijgen: alleen op cel, meer privileges, een dikkere matras, dat soort zaken. Dan zeg ik: ‘rustig maar, ga zitten, ik heb alle tijd voor je’ en je ziet ze rustiger worden.  Ze missen het vaak in de gevangenis om gehoord te worden. Het is mooi als ze inbinden en zich eerlijk en kwetsbaar kunnen opstellen. Dan kan ik ze veel beter helpen. Vaak is dat gewoon met een gesprek, luisteren, hun zorgen wegnemen.”

Het werk in de PI gaat  hem steeds beter af, zegt Van Rens, maar het duurde wel een jaar voordat hij zich comfortabel voelde in zijn rol. Wat hem hielp was om de gevangenis en het personeel beter te leren kennen. Een kletsje met de schoonmakers, een praatje met de bewaarders, kennismaken met de directeuren. “Dat is de tip aan iedereen: wees niet alleen de huisarts, maar probeer de hele wereld erachter te kennen en te weten wat er speelt. Dat doe je in elke gemeenschap, dus in de gevangenis zou je dat ook moeten doen, ook al is dat iets lastiger omdat alles op slot is en op afspraak moet.”

Het mooist aan zijn werk in de PI is de dankbaarheid van de gedetineerden, vindt Van Rens. Ook een bijdrage leveren aan een verandering is een drijfveer. “Sommigen lukt het te accepteren wat ze gedaan hebben en hun detentie te gebruiken voor verandering: afvallen, sporten, contact maken met anderen of werken aan hun eventuele verslaving; op alle terreinen een beter mens worden. In detentie is er alle ruimte en aandacht om dat te doen. Het is mooi dat ik ze daarin kan begeleiden en stimuleren.”

Isolatie

Waar Van Rens wel moeite mee blijft houden, is het isoleren van gedetineerden. “Isoleren vergroot de kans op decompensatie van een psychiatrische stoornis en geeft een verhoogde kans op suïcide. Het is bovendien de vraag of het werkt op de lange termijn.” Isoleren wordt nog altijd gebruikt om gevaar af te wenden of een gedetineerde te straffen. Het is daarbij aan de huisarts om de lichamelijke en mentale conditie van de gedetineerde in de gaten te blijven houden. Van Rens: “Dat is een heel zinvolle taak. Je kunt als huisarts echt het verschil maken door iemand te beschermen.”

Eén casus is Van Rens extra bijgebleven. Een jonge man met diabetes was in isolement geplaatst. Toen Van Rens in de isoleercel kwam, trof hij een zeer ontregelde patiënt aan die duidelijk medische interventie nodig had. “Anders zou er mogelijk gezondheidsschade ontstaan zijn. Dit is vaak niet bekend bij niet-medisch personeel. Op zo’n moment moet je strijden om duidelijk te maken aan het personeel dat het niet veilig was voor de patiënt.” In dit geval trof Van Rens een directeur die hiervoor openstond en het liep  goed af. Maar soms komt het medische beleid niet overeen met het beleid van de gevangenisdirecteur. “Dat kan soms lastig zijn.”

Nascholing

Fijn aan het werken voor medTzorg is dat je altijd terecht kunt bij de organisatie voor advies, zegt Van Rens. “Er is een contactpersoon die je altijd kunt bereiken, die heeft me ook begeleid binnen justitie.” Van Rens heeft bijvoorbeeld wel eens advies gevraagd over een gedetineerde die al meer dan twee weken in isolement was geplaatst. “Ik heb gevraagd waar ik op moet letten bij zo’n lange detentie en hoe ik het best kon aankaarten bij de directie of het isolement opgeheven kon worden. medTzorg heeft de knowhow, dus daar leer je van.”

Daarnaast volgt Van Rens regelmatig de nascholing van medTzorg, over onder meer lachgasgebruik, GHB-gebruik en het isoleren van jongeren. Via Justitie werd Van Rens al opgeleid tot justitieel geneeskundige. Waarschijnlijk gaat hij de volgende masterclass via medTzorg ook volgen. Sowieso noemt hij medTzorg een prettige werkgever. “Ze zijn altijd netjes met de randzaken. We wachten alleen nog op een loonsverhoging,” lacht hij.

Zorg

Ooit wil Van Rens zich ergens vestigen als huisarts, maar nu dus nog even niet. “Ik vind een maandje hier, een weekje daar en een dagje ergens anders erg leuk werken en er zijn ook veel lege plekken die we moeten vullen met zijn allen.”

Van Rens heeft wel één grote zorg: dat werk en privé samenkomt. “Je wil niet dat er ooit een gedetineerde bij je op de stoep staat.” Daarom koos hij er bewust voor om 100 kilometer van zijn woonplaats te gaan werken. Die angst weerhoudt Van Rens er overigens niet van om in de gevangenis te blijven werken, dat blijft hij graag doen. “Die spanning is ook wel weer interessant. Het houdt je scherp om alle keuzes af te wegen.”

Michiel van Rens (34) – Huisarts bij medTzorg in PI Roermond en legerbasis

Lees meer interviews in onze jubileumbundel “Meegemaakt”