Casus – Verslavingsquiz DEEL 1

Het eerste deel van onze verslavingsquiz!
Aan de hand van enkele vragen; praktisch en gericht op onze dagelijkse bezigheden als huisarts voor bijzondere doelgroepen.
Duidelijke antwoorden, verdere onderbouwing vind je ook in de richtlijn Verslaving.

Vragen: WAAR of NIET WAAR?

 

1. Het onttrekkingsbeeld van opiaten duurt ongeveer 3 dagen.

2. Het onttrekkingsbeeld van benzodiazepinen duurt ongeveer een week.

3. Benzo’s kun je makkelijk meteen stoppen ; dus wie op straat 80 mg diazepam koopt, krijgt in detentie niks, en dat gaat best.

4. Voorgeschreven medicatie wordt regelmatig misbruikt. Hoe zit dat met onderstaande middelen?

• Artane (trihexyfenideen) en Akineton (bipirideen) kunnen worden misbruikt?
• Seroquel kun je ook snuiven?
• Ritalin kun je snuiven?
• Concerta kun je snuiven?

5. Het kan zinvol zijn om methadon twee maal daags te doseren.

6. “Maar ik krijg mijn methadon altijd ’s middags!”
Het toedieningstijdstip van methadon is belangrijk – Het maakt echt uit voor de werking of je methadon om 8.00, 12.00 of om 17.00 geeft.

7. Een kwartier na inname van methadon braakt de gedetineerde. Het is goed om meteen een nieuwe dosis methadon te geven.

• Zo nee waarom niet, zo ja hoeveel geef je?

8. Een opiaat-verslaafde patiënt zit niet in een methadonprogramma (dosis-onder-toezicht) , maar koopt zijn methadon/heroïne/oxycodon op straat. Je kunt als intake-arts methadon meteen al starten voordat er überhaupt onttrekking optreedt – beter te vroeg dan te laat gestart!

9. Heroïne werkt langer dan Narcan (Naloxone).

10. Narcan (Naloxone) werkt langer dan methadon.

11. Als je Narcan (Naloxone) spuit, ontwaakt de patiënt onrustig, opgefokt en pijnlijk.

12. Een methadon-overdosis kun je goed in de instelling behandelen met een Narcan (naloxone) injectie ; als de patiënt goed ontwaakt hoeft hij niet ingestuurd te worden.

13. Bij behandeling van een methadon-overdosis kun je veilig 15 liter zuurstof/minuut toedienen.

Antwoorden: WAAR of NIET WAAR?

 

1. Het onttrekkingsbeeld van opiaten duurt ongeveer 3 dagen. WAAR

2. Het onttrekkingsbeeld van benzodiazepinen duurt ongeveer een week. NIET WAAR

3. Benzo’s kun je makkelijk meteen stoppen ; dus wie op straat 80 mg diazepam koopt, krijgt in detentie niks, en dat gaat best. NIET WAAR (zie antwoord bij vraag 2).

4. Voorgeschreven medicatie wordt regelmatig misbruikt. Hoe zit dat met onderstaande middelen?

• Artane ( trihexyfenideen) en Akineton (bipirideen) kunnen worden misbruikt? WAAR
• Seroquel kun je ook snuiven? WAAR
• Ritalin kun je snuiven? WAAR
• Concerta kun je snuiven? WAAR

Stimulantia zoals Ritalin worden fijngemalen en gesnoven voor een snel roeseffect. De langzame afgiftevarianten (bijv. Concerta) vragen wat meer bewerking: fijnmalen, oplossen en het natte poeder weer laten drogen haalt het langzame afgifte effect weer weg zodat het poeder geschikt wordt om als roesmiddel gesnoven te worden.

Ook Quetinapine (Seroquel) is geliefd om als roesmiddel te gebruiken. Poolse onderzoekers melden dat er een groot off label gebruik is (70% van alle quetiapine-voorschriften!).
Op straat staat het middel ook wel bekend als “baby heroïne” of “Suzie Q”. In gematigde doses werkt het als pepmiddel met een euforisch effect; hogere doses geven een versuft gevoel. Patiënten vergelijken de sederende werking met die van wiet en kunnen om die reden hoge doses gebruiken om de hele dag ‘stoned’ te kunnen zijn .
Quetiapine wordt ook misbruikt om te snuiven, zowel voor de onmiddellijke roes als het langer aanhoudende sederende effect. De onmiddellijke roes wordt een ‘kick’ genoemd en de intranasale toediening garandeert deze snelle werking. Voor een aantal gebruikers is deze ‘kick’ de belangrijkste reden om het middel te gebruiken, maar de grootste groep gebruikt het vanwege het angst remmende en sederende effect.
Er werd verslavingsgedrag gezien alsmede lichamelijke onttrekkingsverschijnselen. Artsen van de Los Angeles County Jail rapporteerden een wijdverbreid intranasaal misbruik van Quetiapine. Zij waarschuwen voor gedetineerden die doen alsof ze psychotisch zijn om het middel te verkrijgen, en melden dat het middel een duidelijke straatwaarde heeft in het illegale circuit.

Anticholinergica zoals Biperideen (Akineton) en Trihexyfenidyl (Artane) worden vaak aan psychiatrisch patiënten voorgeschreven om de extrapiramidale bijwerkingen (EPS) van antipsychotica tegen te gaan.
Minder bekend is het misbruik van deze middelen vanwege hun geestverruimende werking; deze varieert van milde euforie en verhoogd sociaal gedrag tot hallucinaties en full-blown psychose.
Patiënten die het middel misbruiken vallen uiteen in twee groepen. De eerste groep heeft absoluut geen medische indicatie heeft voor het middel en gebruikt het enkel voor de roes. De tweede groep heeft het middel gekregen vanwege een legitieme reden (EPS bij antipsychotica) maar gebruikt het in de praktijk als roesmiddel. In beide groepen moeten artsen bedacht zijn op het simuleren van symptomen en het vaak ‘vergeten of kwijtraken’ van de medicatie

5. Het kan zinvol zijn om methadon twee maal daags te doseren. NIET WAAR
Methadon heeft een zeer lange halfwaardetijd (19-55 uur). Hierdoor treedt er bij de overgrote meerderheid van de gebruikers geen onttrekking binnen 24 uur op. Na 12 uur opnieuw doseren van een middel dat minimaal 19 uur werkt is niet zinvol en kan zelfs gevaarlijke stapeling geven. Verdelen van de dosis over meerdere giften is dus geen goed beleid. Om dezelfde reden maakt het toedieningstijdstip niets uit (zolang het maar elke dag hetzelfde is). Het wordt afgeraden om ‘uitzonderingen’ te maken voor gebruikers die ‘dit nou eenmaal zo gewend zijn’ – medisch-inhoudelijk is het niet zinnig, en het leidt tot minder zicht op toediening en gebruik.

6. “Maar ik krijg mijn methadon altijd ’s middags !” Het toedieningstijdstip van methadon is belangrijk – Het maakt echt uit voor de werking of je methadon om 8.00, 12.00 of om 17.00 geeft. NIET WAAR (zie vraag 5)

7. Een kwartier na inname van methadon braakt de gedetineerde. Het is goed om meteen een nieuwe dosis methadon te geven. WAAR

• Zo nee waarom niet, zo ja hoeveel geef je?

Methadon is 30 minuten na inname volledig geresorbeerd. Dit is van belang om beleid te maken als de patiënt braakt kort na inname van het middel.

8. Een opiaat-verslaafde patient zit niet in een methadon-programma (dosis-onder-toezicht) , maar koopt zijn methadon/heroine/oxycodon op straat. Je kunt als intake-arts methadon meteen al starten voordat er uberhaupt onttrekking optreedt – beter te vroeg dan te laat gestart! NIET WAAR

Laat je niet verleiden!
Je hebt geen objectief beeld van hoe laat er voor het laatst gebruikt is, hoeveel, en hoe zuiver dat was. Daarbij heb je kans dat mensen die buiten helemaal niet gebruiken, opiaat-verslaving voorwenden om binnen de instelling methadon te krijgen. Wacht dus tot er objectiveerbare onttrekking ontstaat en doseer laag. Beter te laat dan te vroeg (kans op stapeling /overdosis).

9. Heroïne werkt langer dan Narcan (Naloxone). NIET WAAR ( zie antwoord bij 12).

10. Narcan (Naloxone) werkt langer dan methadon. NIET WAAR ( zie antwoord bij 12).

11. Als je Narcan (Naloxone) spuit, ontwaakt de patient onrustig, opgefokt en pijnlijk. WAAR ( zie antwoord bij 12).

12. Een methadon-overdosis kun je goed in de instelling behandelen met een Narcan (naloxone) injectie ; als de patiënt goed ontwaakt hoeft hij niet ingestuurd te worden. NIET WAAR ( zie antwoord bij 12).

De halfwaardetijd van heroïne varieert van enkele minuten tot een half uur.
De halfwaardetijd van methadon is meestal méér dan 24 uur (minimaal 19 uur).
De halfwaardetijd van Narcan (naloxone) is 60-90 minuten.

Bij een heroïne-overdosis is een eenmalige gift naloxon dus meestal genoeg, maar wees je ervan bewust dat dat theoretisch is. Je hebt meestal geen idee wat de patiënt nog meer in zijn systeem heeft en in hoeverre dat de afbraak van opiaten vertraagt.

Voor een methadon-overdosis is een eenmalige gift naloxon dus absoluut niet genoeg want methadon (en vrijwel alle andere opiaten) werkt veel langer dan naloxon.
Na je initieel levensreddende injectie moet patiënt dus opgenomen worden met een continu naloxon-infuus en monitorbewaking. Als je de patiënt niet bewaakt en in de instelling achterlaat, komt het opiaat-effect (en dus de overdosis) na ca een uur weer gewoon terug. Zo gaat iemand na aanvankelijk levensreddend optreden daarna alsnog dood in de instelling. Stuur dus in! Naloxon werkt vrijwel direct, zeker als het IV gespoten wordt – de patiënt gaat dus onmiddellijk in opiaat-onttrekking. Ze worden vaak onrustig en pijnlijk en boos wakker. Wees je hiervan bewust – zorg dat omstandigheden veilig zijn, let op waar je naald heengaat etc voordat je naloxon spuit.

13. Bij behandeling van een methadon-overdosis kun je veilig 15 liter zuurstof/minuut toedienen. WAAR

15 liter: graag zelfs.
De belangrijkste complicatie van opiaat-overdosering is ademhalingsdepressie. Hierdoor ontstaat hypoxie. De bewusteloze met een ademdepressie heeft dus per definitie al een zuurstofschuld. Probeer zoveel mogelijk ischaemische schade te voorkomen door ruim zuurstof te geven. (Ook bij patiënten met COPD mag dit – hang ze aan de saturatiemeter en streef naar een satO2 tussen de 90 en 95 %. Zo zal er geen hypercapnie ontstaan. Gebeurt dit onverhoopt toch wel, dan wordt patiënt zichtbaar suffer en ademt oppervlakkiger – draai in dat geval de zuurstof wat terug).